Trouw - 28 jun. 2008

> terug

Yoga inspireert de kerkmuziek

Ds. Pieter Oussoren, die in 32 jaar zijn eigen bijbelvertaling tot stand bracht werkte sinds de jaren zeventig met muziekgroepen samen. Doel: de psalmen onberijmd zingen, niet in gepolijste liedvorm maar ‘puur en weerbarstig’ als ze zijn. Met het project ‘Voor de liefste een lofzang’ is dat doel gerealiseerd: alle psalmen uit Oussorens Naardense Bijbel’ (2004) staan nu op muziek; verzameld in een boek met een cd.
Eenvoud was overduidelijk het uitgangspunt. ‘De yoga van de kerkmuziek’, noemt Oussoren in een voorwoord de wijze waarop de psalmen in Frankrijk en Engeland en ook in Nederlandse kloosters meditatief klinken. De inspiratiebron. ,,Rustig als gelezen tekst met om de zoveel regels een refrein, — meestal zo simpel dat het een dag lang niet uit je hoofd weg wil. Er zijn Franse parochies die maar tien refreinen kennen en daarmee álle psalmen zingen! ”
Boven elk van de 155 psalmen in het boek staat een notenbalkje met een refrein, en daaronder één of meer balkjes met zogenaamde ‘abdijtonen’. Op die abdijtoon kan de tekst als het ware gereciteerd worden - door een koor, maar ook door een muzikale soloreligieus.
Componist Jelle Stellingwerf, die aan het project werkte met onder anderen Euwe de Jong en Sytze de Vries: ,,Het is niet waarschijnlijk dat deze manier van psalmzingen in korte tijd wordt omarmd door heel protestants Nederland. Het reciteren van onberijmde psalmen is voor hen onbekend terrein. Het ademt een roomse sfeer en daardoor is men er lang afkerig van geweest. Maar het is natuurlijk niet alleen rooms, ook in de anglicaanse kerk bestaat deze traditie, zij het op een iets andere manier. Het is te hopen dat deze wijze van zingen hier en daar wortel gaat schieten in protestantse kringen.”
Om dit zoveel mogelijk te stimuleren, is de muziek zo gecomponeerd dat ze valt te combineren met de traditionele protestantse psalmgezangen. Steffingwerf: ,,Bij de uitvoering van een lange psalm kun je moeiteloos afwisselen tussen de verschillende muzikale vormen. Je kunt bijvoorbeeld een bekend couplet uit het Geneefse psalter als aanhef nemen, vervolgens een aantal verzen op de reciteermanier zingen en weer afsluiten op de bekende wijze. Dat zou onmogelijk zijn als we daar niet voortdurend rekening mee hadden gehouden bij het componeren. We wilden heel nadrukkelijk dat de bestaande psalmgezangen, onze abdijtonen en onze refreinen compositorisch allemaal in elkaars verlengde zouden liggen, zodat het ene een trapje is naar het andere”
Voor wie dit allemaal ondoorgrondelijk klinkt, zijn de twee cd’s een uitkomst. Daarop valt te horen wat er zoal mogelijk is, in tal van varianten in bezetting en muzikale stijl Er staan ook liederen op met veel uitgebreidere arrangementen dan de simpele notenbalkjes uit het boek
,,Dat is ook de bedoeling”, zegt Stellingwerf ,,De abdijtonen en refreinen zijn slechts een aanzet, een handvat waarmee kleine ensembles, cantorijen, creatieve dirigenten en componisten zelf aan de slag kunnen. Het psalmboek is slechts het basismateriaal.”
Pieter Oussoren ‘hoopt en bidt’ dat ‘deze oeroude joodse liederen’ voor de hedendaagse gebruiker ‘net zo levend worden als ze voor Jezus zijn geweest, bij zijn vasten in de woestijn, zijn nachtelijke bidden in het bergland en heel zijn opgang naar Jeruzalem’.

Pieter Oussoren, Jelle Stellingwerf:
‘Voor de liefste een lofzang; de psalmen uit de Naardense Bijbel’, Uitgeverij Skandalon, Vught; ISBN 978-90-76564-50-0;
384p. plus cd, € 29,50. www.skandalon.nl